Pernah tak anda terdengar orang cakap:
“Saya dah buat wasiat, jadi tak perlu hibah.”
“Faraid dah cukup untuk bahagi harta.”
“Kalau dah hibah, tak perlu susah payah fikir pasal pusaka.”
Tapi… betul ke semua tu?
Sebenarnya, hibah, wasiat dan faraid adalah tiga konsep berbeza dalam pengurusan harta pusaka orang Islam. Ketiga-tiganya penting, dan masing-masing ada peranan yang tersendiri. Kalau kita faham beza antara ketiga-tiga ni, barulah kita boleh rancang harta dengan lebih bijak – dan yang paling penting, tak tinggalkan beban pada waris.
✅ Apa Itu Hibah?
Hibah ialah pemberian harta secara sukarela oleh seseorang kepada individu lain semasa dia masih hidup. Ia boleh jadi secara serta-merta (hibah terus), atau melalui dokumen seperti pelan takaful (hibah selepas kematian).
Contoh: Anda beri sebuah rumah kepada anak anda sekarang, dan buat dokumen hibah hitam putih. Itu hibah.
💡 Ciri-ciri hibah:
-
Berlaku semasa hidup
-
Tidak tertakluk kepada pembahagian faraid
-
Penerima hibah jadi pemilik mutlak
-
Sah dari segi undang-undang Islam dan sivil (jika cukup syarat)
-
Digunakan dalam hibah takaful (pampasan diserahkan terus kepada penerima)
✅ Apa Itu Wasiat?
Wasiat pula ialah satu pernyataan hasrat seseorang tentang bagaimana dia nak bahagi hartanya selepas dia meninggal dunia. Dalam Islam, seseorang hanya dibenarkan mewasiatkan maksimum 1/3 daripada keseluruhan hartanya – itupun kepada penerima yang bukan waris.
Kalau nak bagi kepada waris, semua waris lain mesti setuju.
Contoh: Anda tulis wasiat untuk berikan 1/3 daripada simpanan anda kepada anak angkat. Itu dibenarkan. Tapi kalau anda wasiatkan kepada anak kandung, perlu dapat persetujuan semua waris.
💡 Ciri-ciri wasiat:
-
Dikuatkuasakan selepas kematian
-
Terhad kepada 1/3 daripada harta (melainkan dengan persetujuan waris)
-
Boleh ditulis secara lisan atau bertulis (bertulis lebih baik dan sah)
-
Mesti dibuat secara sukarela, bukan di bawah paksaan
-
Perlu dilaksanakan oleh wasi (orang yang dilantik)
✅ Apa Itu Faraid?
Faraid ialah sistem pembahagian harta pusaka secara automatik mengikut hukum Islam setelah seseorang meninggal dunia – tanpa wasiat atau hibah yang sah.
Ia berdasarkan turutan waris yang telah ditetapkan dalam Al-Quran – seperti suami, isteri, anak, ibu bapa, dan saudara kandung.
Contoh: Jika seorang lelaki Muslim meninggal dunia tanpa hibah atau wasiat, harta beliau akan dibahagi ikut formula faraid – contohnya anak lelaki dapat lebih dari anak perempuan, isteri dapat 1/8, ibu bapa dapat bahagian tertentu.
💡 Ciri-ciri faraid:
-
Wajib dilaksanakan jika tiada hibah atau wasiat
-
Mengikut pembahagian ketat berdasarkan ayat Al-Quran
-
Tidak boleh diubah sesuka hati
-
Perlu melalui proses pentadbiran pusaka & mahkamah
-
Mungkin ambil masa dan kos tinggi jika tiada perancangan awal
📊 Jadual Ringkas Perbandingan
| Aspek | Hibah | Wasiat | Faraid |
|---|---|---|---|
| Masa Berkuat Kuasa | Semasa hidup | Selepas kematian | Selepas kematian |
| Penerima | Bebas (waris/bukan waris) | Bukan waris (waris jika waris lain setuju) | Waris sah sahaja |
| Had Nilai | Tiada had | Maks 1/3 daripada harta | Mengikut bahagian ditetapkan |
| Tertakluk kepada Faraid | Tidak | Ya (jika melebihi 1/3) | Ya |
| Perlukan Persetujuan Waris | Tidak | Ya (jika waris disebut) | Tidak perlu |
🔍 Bila Sesuai Guna Setiap Satu?
✅ Hibah – jika anda nak berikan harta tertentu kepada individu tertentu tanpa perlu masuk dalam pembahagian faraid. Contohnya, hibahkan rumah kepada isteri atau hibah takaful kepada anak.
✅ Wasiat – jika anda nak sumbangkan sebahagian harta kepada bukan waris (seperti anak angkat, NGO, masjid) atau nak lantik wasi untuk urus pusaka.
✅ Faraid – akan berlaku secara automatik jika anda tidak buat sebarang perancangan (tiada hibah, tiada wasiat). Tapi boleh jadi lambat, rumit dan memerlukan semua waris bersetuju.
📖 Kisah Benar – Bila Tak Buat Hibah, Waris Merana
Saya pernah dengar kes di mana seorang suami meninggal dunia secara mengejut. Dia tak buat hibah, tak tinggalkan wasiat, dan segala harta seperti kereta dan rumah atas nama dia seorang.
Isteri dan anak-anak terpaksa tunggu hampir 2 tahun untuk urus harta pusaka – itu pun lepas turun naik pejabat pusaka, jumpa peguam, dan ada ahli keluarga yang enggan beri kerjasama.
Kalau masa hidup dulu dia hibahkan sebahagian harta (atau sekurang-kurangnya hibah takaful), sekurang-kurangnya keluarga dia tak terbeban kewangan.
✨ Penutup – Gunakan Ketiga-Tiga Jika Perlu
Ramai sangka kita kena pilih satu saja antara hibah, wasiat atau faraid. Tapi hakikatnya, anda boleh gunakan ketiga-tiganya untuk rancang harta anda secara menyeluruh.
Contohnya:
-
Buat hibah takaful untuk isteri atau anak – supaya mereka ada tunai segera bila anda tiada
-
Tulis wasiat untuk beri 1/3 simpanan kepada ibu angkat atau derma wakaf
-
Dan biarkan selebihnya dibahagi ikut faraid
💬 “Harta bukan soal berapa banyak. Tapi bagaimana kita tinggalkan dengan hikmah dan tanggungjawab.”
📞 Mahu Mula Rancang?
✔️ Hubungi ejen takaful untuk urus hibah takaful
✔️ Dapatkan nasihat perancang harta Islam bertauliah
✔️ Simpan semua dokumen di tempat selamat dan maklumkan kepada waris
Moga artikel ini beri pencerahan. Jangan tunggu musibah baru nak mula – rancanglah hari ini, demi yang tersayang.
0 Ulasan